niedziela, 1 grudnia 2013

Richard Wagner

Richard Wagner


1813-1883, niemiecki kompozytor, dyrygent, teoretyk muzyki okresu romantyzmu. Był reformatorem muzyki operowej. Wagner zasłynął jako nowator w dziedzinie harmonii, wykorzystując maksymalnie możliwości tkwiące w systemie dur-moll, oraz w sztuce orkiestracji, m.in. konstruując tubę wagnerowską (instrument muzyczny, dęty blaszany). Zapoczątkował on okres romantyzmu w muzyce tworząc operę Tannhauser. Do dziś wzbudza kontrowersje głównie ze względu na swoje szowinistyczne i antysemickie pisma polemiczne. Wielbicielem Wagnera był Adolf Hitler.

NAJWAŻNIEJSZE KOMPOZYCJE RICHARDA WAGNERA:

  • Die Hochzeit (Wesele) - opera nieukończona - 1832
  • Uwertura Polonia - 1836
  • Das Liebesverbot (Zakaz miłości) - 1836
  • Rienzi - 1837 
  • Jezuz z Nazaretu (dramat muzyczny) - 1841
  • Tannhauser - 1845 (Uwertura do Tannhauser - wyjątkowo długa, ponieważ trwa ponad 10 min.)
  • Tristan und Isolde - 1859
  • Die Meistersinger von Nurnberg (Śpiewacy norymberscy) - 1867
  • Parsifal - 1882
  • Uwertura d-moll
  • Symfonia C-dur
  • II Koncert
  • Kaisermarsch

wtorek, 26 listopada 2013

Giuseppe Verdi

Giuseppe Verdi


Urodził się w 1813 r. w małej włoskiej wiosce. Muzyki uczył się prywatnie korzystając z pomocy bogatego sąsiada. Wkrótce postanowił poświęcić się kompozycji. Z początku szło mu bardzo ciężko - stracił wcześnie żonę i kilkoro dzieci, a jego opery nie znajdywały uznania. Z czasem zdobył jednak światową sławę. Jako kompozytor był aktywny do późnej starości - ostatnią operę skomponował w wieku 80 lat. Zmarł w 1901 r. Muzyka operowa Verdiego zawiera piękne, ulubione przez śpiewaków i słuchaczy melodie. Jednocześnie podkreśla akcję sceniczną oraz wielkie uczucia i dramaty bohaterów. Verdi oprócz oper tworzył też utwory religijne.
Ciekawostka:
Giuseppe Verdi zdawał egzamin wstępny do szkoły muzycznej w Busetto, ze względu jednak na małe umiejętności i przekroczony wiek nie został przyjęty. Nie załamał się jednak, lecz sam zdobywał wiedzę muzyczną. Pobierał też prywatne lekcje.
NAJWAŻNIEJSZE KOMPOZYCJE GIUSEPPE VERDIEGO:
a) opery

  • Nabuchodonozor (Nabucco)
  • Rigoletto (Aida for Maddalena)
  • Traviata
  • Aida
  • Otello
  • Falstaff - jedyna opera komiczna
b) utwory religijne

poniedziałek, 25 listopada 2013

Robert Schumann

Robert Schumann


1810-1856 - niemiecki kompozytor i pianista okresu romantyzmu, krytyk muzyczny. Jako jeden z pierwszych odkrył talent Fryderyka Chopina i Johannesa Brahmsa.

Pierwszych lekcji udzielali mu matka i organista w Zwickau - J.G.Kuntsch. Decyzję o poświęceniu się muzyce podjął w wieku 9 lat, popierał ją szczególnie ojciec. Od 1826 do 1828 r. Robert Schumann przewodniczył stowarzyszeniu miłośników literatury, pisał poezje. Do rozwijania swojego geniuszu muzycznego zachęciły go pierwsze kobiety w życiu kompozytora. Bardzo mocno wstrząsnęła nim śmierć ojca i samobójstwo chorej umysłowo siostry - Emilii.

Po ukończeniu liceum w Zwickau matka wysłała go na studia prawnicze na uniwersytecie w Lipsku. Tam stykał się z kręgami muzyczno-literackimi, szczególne wrażenie wywarła na nim gra Paganiniego, przez co zaniedbał studia i postanowił zacząć nowe życie. Matka przyjęła fakt o porzuceniu studiów prawniczych bez zgorszenia. Wynajął mieszkanie u Friedricha Wiecka i pod jego okiem studiował kompozycję i fortepian. Nierozważne ćwiczenia techniczne spowodowały paraliż prawej ręki, co przerwało mu karierę pianisty. Schumann zajmował się jednocześnie krytyką muzyczną i w 1833 r. założył Neue Zeitschrift fur Musik, promującą szczególnie romantyzm (wydawany do 1844 r.)

Robert Schumann zakochał się początkowo w F. von Fricken. Wkrótce jednak jego serce zapałało miłością do obiecującej pianistki - Klary, córki Friedricha Wiecka (nauczyciel, sprzeciwiał się ich związkowi). Wkrótce do Lipska przybył Felix Mendelssohn-Bartholdy, by prowadzić orkiestrę. Pomiędzy kompozytorami nawiązała się trwała przyjaźń. Schumanna zaczęły dręczyć depresje z powodu śmierci matki, nieustępliwości Friedricha Wiecka i częstych rozłąk z Klarą, która odnosiła sukcesy w Europie jako pianistka. 
W 1840 r. otrzymał doktorat honorowy na uniwersytecie w Jenie. W listopadzie upór Wiecka został przezwyciężony na drodze sądowej, dzięki czemu Robert i Klasa pobrali się. Doczekali się siedmiorga dzieci. Cały czas jednak przechodził kryzys nerwowy i widać było wyraźne oznaki zmęczenia. Wyjechał z tego powodu do Drezna w 1845 r., tam poznał Richarda Wagnera (nie zaprzyjaźnili się). Okres depresji na krótko minął, jednak wraz ze śmiercią Mendelssohna-Bartholdego stan zdrowia Schumanna pogorszył się do tego stopnia, że miewał halucynacje i zaburzenia mowy. 
Próbował popełnić samobójstwo przez utopienie się w Renie. Zabrano go do sanatorium dla nerwowo chorych, gdzie pozostał aż do śmierci.

NAJWAŻNIEJSZE KOMPOZYCJE ROBERTA SCHUMANNA:
a) utwory symfoniczne
  • Symfonia nr 1, op. 38 B-dur - Wiosenna
  • Symfonia nr 2, op. 61 C-dur
  • Symfonia nr 3, op. 97 Es-dur - Reńska
  • Symfonia nr 4, op. 120 d-moll
  • Uwertura Julius Caesar op. 128
b) koncerty
  • koncert fortepianowy a-moll op. 54
  • koncert wiolonczelowy a-moll op. 129
  • koncert skrzypcowy d-moll op. 23
c) utwory kameralne
  • kwartet fortepianowy Es-dur op. 47
  • kwintet fortepianowy Es-dur op. 44
  • 3 kwartety smyczkowe op. 41
d) utwory wirtuozowskie
  • 6 etiud wg kaprysu Paganiniego op. 3, 10 (przez niego przerwał studia prawnicze)
  • 4 fugi op. 72
  • 6 fug na temat Bacha op. 60
  • Wariacje "ABEGG"
e) utwory fortepianowe
  • 3 sonaty: op. 11, 14 i 22
  • Kinderszenen (Sceny dziecięce) op. 15, np. Marzenie
f) Cykle pieśni
g) utwory dramatyczne

niedziela, 24 listopada 2013

Fryderyk Chopin

Fryderyk Chopin

Przyszedł na świat w 1810 r. w Żelazowej Woli, niewielkiej wsi pod Warszawą. Jego rodzicami byli Justyna Krzyżanowska  i nauczyciel francuskiego, z pochodzenia Francuz - Mikołaj Chopin. Jako dziecko Chopin mieszkał w Warszawie, gdzie jego rodzice prowadzili stancję (internat) dla gimnazjalistów. Podczas wakacji spędzanych na mazowieckich wsiach zapoznał się z melodiami i tańcami ludowymi.

Fryderyk od najmłodszych lat wykazywał wielkie uzdolnienia muzyczne, literackie i aktorskie. Lekcje muzyki pobierał początkowo u Wojciecha Żywnego, następnie u Józefa Elsnera. Studiował w warszawskiej Szkole Głównej Muzyki.

Pierwszego poloneza skomponował Chopin w wieku 7 lat. Jako nastolatek tworzył już polonezy, pieśni, mazurki. Koncertował w bogatych salonach Warszawy. W wieku lat 20 wykonywał z orkiestrą własne dwa koncerty fortepianowe. Na jego talencie poznał się profesor i rektor uczelni Józef Elsner. W sprawozdaniu Szkoły Muzycznej dla władz napisał o Chopinie: "Szczególna zdolność, geniusz muzyczny".

W roku 1830 (powstanie listopadowe) Chopin wyjechał z Polski, aby dalej kształcić się i nawiązać szersze kontakty artystyczne. Nigdy więcej nie udało mu się wrócić do kraju. Przez resztę życia mieszkał we Francji, w Paryżu. Poznał tam wielu kompozytorów, poetów i artystów. Wiele lat przyjaźnił się z francuską pisarką George Sand. Komponował, koncertował i udzielał lekcji gry na fortepianie. Wyjeżdżał na koncerty do Anglii, jakiś czas przebywał na wyspie Majorce u wybrzeży Hiszpanii. Przez cały czas walczył z postępującą gruźlicą.

Zmarł w wieku 39 lat w Paryżu i tam znajduje się jego grób. Siostra Chopina przewiozła jego serce do Warszawy. Umieszczono je w kościele Św. Krzyża.

Chopin komponował głównie muzykę fortepianową. W swej twórczości nawiązywał często do polskiej muzyki ludowej. niejednokrotnie w jego utworach pojawiają się rytmy taneczne kujawiaka, oberka, mazura i poloneza. 

WAŻNE:
Międzynarodowe Konkursy Pianistyczne im. Fryderyka Chopina należą do najstarszych i najsławniejszych konkursów muzycznych na świecie. Pierwszy Konkurs Chopinowski odbył się w roku 1927. Od 1955  r. Międzynarodowe Konkursy Pianistyczne im. Fryderyka Chopina odbywają się w warszawskiej Filharmonii Narodowej co pięć lat.

CIEKAWOSTKA:
Fryderyk Chopin to jeden z bardziej znanych kompozytorów na świecie. Na jego temat powstał film "Chopin. Pragnienie miłości". Jego dzieła zostały wykonane, wykorzystane w wielu dziełach, m.in. "Pianista" - Ballada G-moll op. 23, nr 1, gdzie utwór wykonuje w rzeczywistości Janusz Olejniczak.

NAJWAŻNIEJSZE KOMPOZYCJE FRYDERYKA CHOPINA:

a) utwory fortepianowe
  • 58 mazurków
  • 16 polonezów 
[w tym słynne:
Polonez As-dur (wyk: Janusz Olejniczak - 1970 - VI nagroda Międzynarodowego konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina),
Polonez A-dur (często wykorzystywane w Jedynce - programie polskiego radia)]
  • 17 walców koncertowych
  • 4 ballady
  • 21 nokturnów (Nokturn Es-dur op.9 nr 2)
  • 4 scherza
  • 4 impromptus
  • dwa cykle etiud, op. 10 i op. 25
  • cykl 24 preludiów op.28, z którego każde napisane zostało w innej tonacji
  • 3 sonaty fortepianowe - Sonata c-moll, Sonata h-moll i Sonata b-moll; w skład Sonaty b-moll wchodzi popularny "Marsz żałobny"
  • Fantazja
  • Kołysanka
b) utwory na fortepian z orkiestrą
c) utwory kameralne
  • Sonata na fortepian i wiolonczelę
  • Introdukcja i Polonez na fortepian i wiolonczelę
  • Trio fortepianowe
  • pieśni do tekstów polskich poetów, między innymi Życzenie, Hulanka

piątek, 22 listopada 2013

Felix Mendelssohn-Bartholdy

Felix Mendelssohn-Bartholdy



1809-1847 niemiecki kompozytor okresu romantyzmu. Uważany za najwybitniejsze cudowne dziecko po Mozarcie.
Mendelssohn zaczął uczyć się gry na fortepianie pod kierunkiem matki, gdy miał 6 lat. Od 7 roku życia uczyła go Marie Bigot w Paryżu. Od 1817 r. studiował kompozycję u Carla Friedricha Zeltera, który był uważany za najlepszego pedagoga w Berlinie. Pierwszy publiczny koncert (wraz z orkiestrą) dał w wieku 9 lat. Pierwszy utwór - kwartet fortepianowy - opublikował w wieku 13 lat. Młodego Mendelssohna poznał i obdarzył sympatią Goethe.
Pierwszą symfonię Mendelssohn napisał w wieku 15 lat. Gdy miał 17, skomponował uwerturę koncertową do Snu nocy letniej Szekspira, który jest jego najbardziej znanym utworem. Osiągnięcia kompozytorskie Mendelssohna dotyczą przede wszystkim formy. Należy do nich między innymi stworzenie romantycznego typu koncertu, innego niż w stylu brillant - z 3 częściami wykonywanymi bez przerw, bez ekspozycji orkiestry i wirtuozowskiej kadencji solisty. Jego Pieśni bez słów są wzorem romantycznej liryki instrumentalnej.

NAJWAŻNIEJSZE KOMPOZYCJE MENDELSSOHNA:

a) instrumentalne orkiestrowe
  • I Symfonia c-moll, op. 11 (1824)
  • II Symfonia B-dur "Pieśń Pochwalna", op. 52 (1840)
  • III Symfonia a-moll "Szkocka", op. 56 (1830-1831, 1842)
  • IV Symfonia A-dur "Włoska", op. 90 (1833)
  • V Symfonia D-dur/d-moll "Reformacyjna", op. 107 (1830)
  • Uwertura wg Snu Nocy Letniej W.Szekspira - Ein Sommernachtstraum
  • Marsz D-dur
  • Uwertura C-dur na orkiestrę dętą
  • 13 Symfonii na orkiestrę smyczkową
  • Koncert skrzypcowy e-moll
  • 2 koncerty fortepianowe g-moll, d-moll
b) utwory kameralne

  • Kwartet smyczkowy nr 1 Es-dur, op.12
  • Kwartet smyczkowy nr 2 a-moll, op.13
  • Kwartet smyczkowy nr 3 d-moll, op. 44/1
  • Kwartet smyczkowy nr 4 e-moll, op. 44/2
  • Kwartet smyczkowy nr 5 Es-dur, op. 44/3
  • Kwartet smyczkowy nr 6 f-moll, op. 80
  • Kwartet fortepianowy d-moll, c-moll, f-moll, h-moll
  • Trio fortepianowe c-moll, d-moll
c) fortepianowe

d) organowe

czwartek, 21 listopada 2013

Johann Strauss (ojciec)

Johann Strauss (ojciec)


1804-1849 r. austriacki kompozytor, tworzył w romantyzmie.
Komponował głównie walce i inne tańce: polki, galopady, kadryle, kotyliony oraz marsze. Był także dyrygentem oraz grał na skrzypcach i altówce. W 1825 r. założył własną orkiestrę, z którą zdobył ogromną popularność w Wiedniu i całej Europie. Wkrótce jednak jego sławę przyćmił jego syn - także Johann.

NAJWAŻNIEJSZE KOMPOZYCJE STRAUSSA:


  • marsz Radetzky'ego (Bardzo charakterystyczny początek, bardzo rytmiczny, co niestety powoduje, że ludzie klaskają wraz z grającą jednocześnie orkiestrą. Napisany dla marszałka Radetzky'ego, stał się popularny wśród żołnierzy)
  • walc Taglioni
  • walc Philomelen
  • walc Gabrielen
  • walc Elektrische Funken
  • walc Caecilien
  • polka Anna
  • polka Kathinka

środa, 20 listopada 2013

Gioacchino Rossini

 Gioacchino Rossini 


Włoski kompozytor, twórca 39 oper. Mistrz stylu bel canto (położenie nacisku na piękno ludzkiego głosu), szczególną popularnością cieszą się jego opery komiczne, np. Cyrulik sewilski. Uzyskał uznanie również jako twórca oper seria (najwybitniejszy przykład w tej dziedzinie: opera WIlhelm Tel - ostatnia opera kompozytora). Pisał również utwory religijne, kameralne oraz pieśni.
Biografowie przedstawiają go w tym okresie jako człowieka obdarzonego błyskotliwym, choć nieco cynicznym poczuciem humoru i jednocześnie zakompleksionego, upokorzonego i przekonanego o zmarnowaniu swojego talentu. To wszystko jest widoczne w dedykacji Mszy:
"Drogi Boże, oto jest, ukończona, moja mała Msza. Czy to, co stworzyłem, to na pewno święta muzyka, czy raczej może muzyka potępiona? Dobrze wiesz, że urodziłem się dla opery buffa! Trochę umiejętności, trochę serca, to wszystko. Bądź więc błogosławiony i przyjmij mnie w raju.

NAJWAŻNIEJSZE KOMPOZYCJE GIOACCHINO ROSSINI:


a) Opery
  • Cyrulik sewilski - II Barbiere di Siviglia - 1816 r. (Uwertura)
  • Tankred - Tancredi - 1813 r.
  • Włoszka w Algierze - L'Italiana in Algeri - 1813 r.
  • Kopciuszek - La Cenerentola - 1817 r. (Uwertura)
  • Sroka złodziejka - La gazza ladra - 1817 r.
  • Semiramida - Semiramide - 1823 r.
  • Wilhelm Tell - Guillaume Tell - 1829 r.
b) Utwory sakralne:
  • Stabat Mater
  • Mała Msza Uroczysta - Petite Messe Solennelle
c) Utwory kameralne:
  • 6 sonat na dwoje skrzypiec, wiolonczelę i kontrabas
d) Utwory fortepianowe

wtorek, 19 listopada 2013

Franz Schubert

Franz Schubert

1797-1828 r. Urodził się z Wiedniu i pochodził z rodziny nauczycielskiej. Jego rodzice chcieli, by został pedagogiem. Jako chłopiec śpiewał w chórze i grał w szkolnej orkiestrze. Kompozycji uczył się u Salieriego, rywala Mozarta. Za życia nie udało się Schubertowi zdobyć szerokiego uznania. Jako kompozytor znany był głównie wąskiemu gronu przyjaciół.
Muzyka Schuberta:
Odznacza się subtelnością i romantycznym nastrojem. Najważniejsze w jego dorobku kompozytorskim są pełne delikatnych uczuć pieśni. Skomponował ich ponad 600 do tekstów niemieckich poetów romantycznych. Ciekawostka: Podobno Schubert był tak nieśmiały, że nigdy nie ośmielił się przedstawić mieszkającemu na sąsiedniej ulicy Beethovenowi.


NAJWAŻNIEJSZE KOMPOZYCJE FRANCISZKA SCHUBERTA:

a) Utwory wokalno-instrumentalne
  • cykle pieśni - Podróż zimowa, Piękna młynarka, Łabędzi śpiew, Małgorzata przy kołowrotku,
  • Król olch
  • Msze 
b) Utwory instrumentalne
  • 9 symfonii, VIII zwana jest Niedokończoną, gdyż składa się tylko z dwóch części. V Symfonia  B-dur
  • Sonaty fortepianowe
  • Miniatury na fortepian: Momenty muzyczne, Impromptus
  • Utwory na cztery ręce
  • Muzyka kameralna - tria, kwartety, słynny kwintet Pstrąg (skomponowany na temat własnej pieśni)

poniedziałek, 18 listopada 2013

Ludwig van Beethoven - prekursor romantyzmu

Po krótkim wprowadzeniu w romantyzm nadszedł czas na bliższą uwagę wobec kompozytorów i ich dzieł. Zapraszam!

Ludwig van Beethoven 


1770-1827 - kompozytor i pianista niemiecki, ostatni z tzw. klasyków wiedeńskich, a zarazem prekursor romantyzmu w muzyce.
Muzyczne zdolności Ludwiga pojawiały się od ok. 4. roku życia. O jego edukację muzyczną zadbał ojciec, który wynajmował dla niego nauczycieli. Pierwszy koncert dał w wieku 7 lat w Kolonii. Tak zaczęła się jego droga życiowa związana z muzyką. Do Wiednia przeprowadził się w 1792 roku i tam pozostał do końca życia. Studiował kompozycję, m.in. u Josepha Haydna, grał znakomicie na fortepianie. Od 30. roku życia zaczął stopniowo tracić słuch, co stanowiło dla niego wielką tragedię. Zmuszony był ograniczyć działalność koncertową i kontakty towarzyskie. Pomimo tych trudności, tak kochał i czuł muzykę, że nadal komponował dalsze dzieła.

NAJWAŻNIEJSZE KOMPOZYCJE LUDWIGA VAN BEETHOVENA:

a) utwory wokalno-instrumentalne:
  • opera Fidelio (fragment - część 1/8)
  • Msza uroczysta - Missa solemnis
  • Msza C-dur
  • Oratorium - Chrystus na Górze Oliwnej
b) utwory instrumentalne:

niedziela, 17 listopada 2013

Naczelne hasła oraz cechy romantyzmu w muzyce

Naczelne hasła romantyzmu

"Sztuka dla sztuki" co znaczyło, że muzyka przestała być pisana i komponowana na życzenie, ale wtedy kiedy muzyk miał natchnienie i chciał przekazać własną wypowiedź, wyraz jego idei. Miał powrócić do natury, do dawnych wierzeń ludowych i korzeni kultury jego narodu.

"Sztuka totalna" co znaczyło, że muzyka przemawiała do odbiorcy różnymi środkami wyrazu jednocześnie (np. barwą, słowem, dźwiękiem), by w jak najbogatszy i najszerszy sposób wyrazić uczucia człowieka.

Cechy romantyzmu w muzyce:

  • przewaga treści nad formą,
  • programowość w muzyce (utwór ma treść pozamuzyczną)
  • uczuciowość,
  • subiektywizm, indywidualizm twórców,
  • synteza wszystkich sztuk. Silne związki z literaturą oraz malarstwem. Powstają liczne pieśni solowe z towarzyszeniem fortepianu, opery i utwory programowe, np. Obrazki z wystawy - M.Musorgskiego, Karnawał Zwierząt - Saint-Saensa,
  • elementy narodowe i ludowe,
  • tematyka fantastyczna i baśniowa,
  • rozwój wirtuozostwa
  • rozwój instrumentacji
  • rozszerzenie harmoniki
  • rozwój muzykowania domowego
  • powstawanie szkół narodowych (grupa ludzi opierająca się o muzykę narodową)
  • emocjonalizm,
  • ludowość (związek z folklorem)
  • rozluźnienie dotychczasowych form muzycznych.

Zaczynamy od początku: czyli romantyzm w muzyce

W ciągu wieku XIX artyści, czyli również kompozytorzy, za najważniejsze w swych dziełach uważali wyrażanie uczyć i emocji. Nadal tworzono symfonie, sonaty czy kwartety. Brzmiały one jednak inaczej niż w klasycyzmie. Konstrukcja była swobodniejsza, frazy melodyczne dłuższe, harmonia bardziej skomplikowana, rytm zmienny. Kompozytorzy chętnie wykorzystywali w swych utworach elementy muzyki ludowej. Coraz większą rolę odgrywali dyrygenci.
Powstały też nowe rodzaje utworów muzycznych:
  • ·         Ballady
  • ·         Nokturn
  • ·         Fantazja
  • ·         Poemat symfoniczny

Bardzo popularny był fortepian (jako instrument solowy i akompaniujący).
Orkiestry symfoniczne powiększały obsadę orkiestry:
  • ·         do grupy instrumentów dętych drewnianych dołączyły: flet picolo, rożek angielski, klarnet basowy i kontrafagot.
  • ·         W grupie dętej blaszanej powiększono liczbę waltorni powiększono (o 4-8) dołączono 3 puzony, tubę.
  • ·         Grupę perkusji zwiększono o czelestę, dzwonki, gongi, triangel
  • ·         Do orkiestry dodano harfę i fortepian
  • ·         Zwiększyła się grupa smyczków
skład orkiestry w romantyzmie
 

Źródła: "W krainie muzyki" - Agnieszka Kreiner Bogdańska
wikipedia.org/muzyka_romantyczna